İTÜ Farklı Disiplinleri Bir Araya Getirerek Arkeoloji Alanında Etki Üretiyor

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ), arkeoloji alanında disiplinler arası yaklaşım, dijitalleşme ve sayısal yöntemlerle yapılan hesaplamalarla ülkemizde ve dünyada dikkat çeken bir konumda. Arkeolojik verilerin toplanması, işlenmesi ve değerlendirilmesinde yenilikçi bir bakış açısı benimseyen İTÜ, Elmalı Saha Okullarıyla ülkemizden ve dünyadan farklı disiplinlerdeki lisans ve lisansüstü öğrencilere deneyim kazandırıyor.

İTÜ’nün yürütücülüğündeki Hacımusalar Höyük arkeolojik kazı çalışmaları ve araştırmaları, yerleşimin kronolojisini tam olarak açığa çıkarmanın yanında öğrencilere ve araştırmacılara zengin bir saha deneyimi sunuyor. Ayrıca insan-çevre ilişkilerine ışık tutarak bölge halkının günümüzdeki kuraklık ve diğer tarımsal üretim sorunlarına çözüm önerileri sunmayı da amaçlıyor.

İTÜ Evrim ve Ekoloji Anabilim Dalı Başkanı ve Hacımusalar Höyük Kazı Başkanı Prof. Dr. Bülent Arıkan, İTÜ’nün Arkeoloji çalışmalarında yaşadığı başarılı dönüşümün aşamalarını ve gelecek hedeflerini paylaştı:

“İstanbul Teknik Üniversitesinin 2025 yılı URAP sıralamalarında Arkeoloji bilim alanında dünyada 245’inci, ülkemizde ise birinci olması; 2024 yılı TÜBİTAK alan yetkinlik analizlerinde ise (İstanbul, Akdeniz, Koç ve Hacettepe üniversitelerinin ardından) ilk beş üniversite arasına girmesi esasen 2013 yılında Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Evrim ve Ekosistem Anabilim Dalı’nda başlayan bir dönüşümün sonucudur. Bu dönüşüm ilk olarak İTÜ’de arkeolojik veriyi sayısallaştırmayı ve hesaplamalı bilimlerin (modelleme, simülasyon) kullanımını standart hale getirmeyi amaçlamıştır. Bu aşamada başka üniversitelerce yürütülen kazı ve araştırmaların veri setleri kullanılmıştır. Yer Sistem Bilimi yüksek lisans ve doktora programındaki öğrencilerimle gerçekleştirdiğimiz tez çalışmaları; TÜBİTAK destekli projelerimiz, BAP destekli araştırmalarımız, bunlardan çıkan yüksek etki faktörlü uluslararası dergilerde basılan makale ve uluslararası yayınevlerinden basılan kitaplarımız bilimsel görünürlüğümüzün artmasında etkili olmuştur.

2020 - 2022 yılları arasında ikinci aşamaya geçtik. Önce Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü altında Jeoantropoloji yüksek lisans programını kurduk ve burada arkeoloji alanında disiplinler arası yöntemlerle İngilizce eğitim vermeye başladık. 2022’de Antalya İli Elmalı İlçesi Hacımusalar Höyük’te T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile İTÜ adına başkanlığımda yürütülen arkeolojik kazı ve araştırmalarla kendi verimizi üretmeye başladık. Çok kısa bir sürede Hacımusalar Höyük uluslararası bir saha okulu haline geldi. Başta İTÜ olmak üzere, ülkemizdeki farklı üniversitelerden yaz aylarında kazımıza gelen lisans ve lisansüstü öğrencilere ek olarak her yıl düzenli olarak Amerika, Kanada ve Avrupa ülkelerinden lisans öğrencileri de bu çalışmalara katılmaktadır. Türk ve uluslararası öğrencilerimiz; arkeoloji, mimarlık, restorasyon, coğrafya, geomatik, jeofizik, jeoloji, oyun ve etkileşim gibi çok farklı, ancak arkeolojiyi besleyen, alanlardan gelmektedir. Temel hedefimiz analitik düşünmeyi öğrenen sosyal bilimciler yetiştirmektir.

Özet olarak arkeoloji bilim alanında, henüz bir arkeoloji bölümü olmayan ancak köklü arkeoloji bölümleri bulunan üniversitelerimizi geride bırakan veya onlarla başa baş giden İTÜ’nün ulusal ve uluslararası başarısının sırrı; arkeolojik veriyi gelişmiş ülkelerde uygulanan disiplinler arası veri toplama protokolleriyle sağlaması, bu veri setlerini dijitalleştirme yöntemleriyle dönüştürmesi ve bu veriden sayısal yöntemlerle hesaplamalar yapmasıdır. Açıklanan döngüden elde edilen sonuçların tezler, makaleler ve kitap kısımları olarak yayınlanması, projelerle desteklenmesi ulusal ve uluslararası görünürlüğümüzü daha da artıracaktır. Hedefimiz bu oluşumu sağlıklı büyüterek dünya sıralamasındaki yerimizi yükseltmektir. Tüm bu aşamalarda desteklerini esirgemeyen Nüzhet Dalfes, Celâl Şengör, Mehmet Karaca, İsmail Koyuncu ve Gülsün Sağlamer hocalarımıza teşekkürü borç bilirim.”