İTÜ’den 8 Mart’ta Dünya Kadınlar Günü Programı

İTÜ Bilim, Mühendislik ve Teknolojide Kadın Araştırmaları ve Uygulama Merkezi’nin 7 Mart 2023’te düzenlediği “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Afet Yönetimi” paneli toplumsal cinsiyet ve afet yönetimi alanında uzman isimleri bir araya getirdi.

Toplumsal cinsiyet kavramını çoklu boyutuyla ele alan ve bu konudaki toplumsal bilincin arttırılmasını hedefleyen İTÜ Bilim, Mühendislik ve Teknolojide Kadın Araştırmaları ve Uygulama Merkezi, 7 Mart 2023’te “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Afet Yönetimi” konu başlığını ele alan geniş katılımlı bir panel düzenledi.

Dünya Kadınlar Günü etkinliği kapsamındaki panelin gündemi, 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Pazarcık merkezli deprem dikkate alınarak oluşturuldu. Panel, “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Afet Yönetimi” konusunda, 7 Mart 2023 Salı günü 15.00-17.00 saatleri arasında, İTÜ Süleyman Demirel Kültür Merkezi’nde gerçekleştirildi.

Panelde afet öncesi, sırası ve sonrasında toplumsal cinsiyete duyarlı afet yönetimi ve afete dirençlilik stratejilerine odaklanılırken, konunun uzmanları tarafından sahadan güncel deneyimler paylaşıldı ve farkındalık, bilgilendirme ve bilinçlendirme yönünde adımlar tartışıldı.

6 Şubat tarihli depremde hayatını kaybeden yurttaşlarımızın anısına bir dakikalık saygı duruşu ile başlayan programda, İTÜ BMT-KAUM Müdürü Prof. Dr. Hatice Ayataç merkezin tarihi, kuruluş amacı ve öncelikli çalışma konularını içeren bir açılış konuşması yaptı. Rektör Yardımcımız Prof. Dr. Lütfiye Durak Ata ise, İTÜ yönetimi olarak kadın öncelikli araştırmalara verilen önem ve kurumun afet yönetimi özelinde geliştirdiği bilgi ve tecrübe sürecine dair bir kısa konuşma gerçekleştirdi.

Merkezimizin Kurucu Üyesi ve aynı zamanda Danışma Kurulu Üyesi olan, İTÜ İşletme Fakültesi İşletme Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. İpek İlkkaracan moderatörlüğünde yürütülen panelde; İTÜ Maden Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü ve İTÜ Afet Yönetimi UYGAR Merkezi (AYM) üyesi Prof. Dr. Nilgün Okay, Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği İletişim ve Yayın Koordinatörü Tuğçe Canbolat ve BM Kadın Birimi (UN Women) Türkiye Ülke Direktör Yardımcısı Zeliha Ünaldı katılımcı olarak yer aldılar.

Panel moderatörü Prof. Dr. İpek İlkkaracan panelin çerçeve konuşmasında şunları dile getirdi: “6 Şubat depreminde olduğu gibi afetler kuşkusuz ki kadın-erkek, yetişkin-çocuk, yaşlı-genç, herkes üzerinde can kaybından, sağlık sorunlarına, fiziksel ve psikolojik travmalara, yoksulluğa, evsizliğe uzanan çoklu bir yıkıma yol açmakta. Öte yandan deneyimler ve bilimsel araştırmalar, afetlerin etkilerinin toplumsal cinsiyet temelinde farklılaştığını, kadınlar için farklı riskler ve gereksinimlerin bulunmasının yanı sıra, afetlere karşı toplumsal direnci arttırmada toplumsal cinsiyet eşitliğinin önemli rol oynadığını ortaya koymakta. Afetlere karşı hazırlık ve afet sonrası yeniden yapılanmaya yönelik çalışmalara bu farkındalıkla yaklaşmak, gerek toplumsal cinsiyete dayalı mağduriyeti ortadan kaldırmak, gerekse afetlere karşı direnci arttırmak açısından önem taşımaktadır.”

Bu arka plana dayalı olarak konuşmaların kapsamı izleyen şekilde detaylanmıştır:

Hedef, afetle başa çıkma kapasitesini arttırmak

İTÜ Maden Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü ve İTÜ AYM Üyesi Prof. Dr. Nilgün Okay, toplumsal cinsiyete dayalı afet yönetimi için nasıl bir çerçevenin önerilmekte olduğuna dair genel bir arka plan bilgisi aktardı. Prof. Dr. Nilgün Okay konuşmasında iki önemli saptamaya dikkat çekti: “Tehlikeleri doğa yaratır, öte yandan risk ve afetleri insan yapar... Tehlikeleri azaltamayız ancak zarargörebilirliklerin afete dönüşmesini engelleyebiliriz. Bu nedenle dirençlilik için halkın afetle başa çıkma kapasitesinin geliştirmesine odaklanılmalıdır. Bu süreçte gönüllülük ve toplumun bilinçli hazırlığı ise can kurtaracaktır. Yerel afet gönüllü eğitimleri alınmalı, katılımcı planlamaya dahil olunmalıdır.”

Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık herkesin direncini azaltıyor

Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği İletişim ve Yayın Koordinatörü ve Afetlere Karşı Feminist Dayanışma saha gönüllüsü Tuğçe Canbolat, 6 Şubat Pazarcık depremi sonrasında sahada katıldığı arama-kurtarma ve gönüllü destek çalışmalarından deneyim ve gözlemlerini aktardı ve depremin toplumsal cinsiyete dayalı farkları konusunda gündeme gelen sorunları tartışmaya açtı. Canbolat, söz konusu göstergeler ışığında, sorgulayıcı bir feminist perspektifle Türkiye’deki saha deneyimini paylaşırken bir yandan da sonraki süreçlerde nelerin, nasıl yapılması gerektiğine dair bir olgular listesi ve olası çözümler ağına yönelik değerlendirmelerini paylaştı.

Afetlere sadece müdahale odaklı bakılmamalı

BM Kadın Birimi (UN Women) Türkiye Ülke Direktör Yardımcısı Zeliha Ünaldı, Birleşmiş Milletler’in toplumsal cinsiyete duyarlı afet yönetimi konusundaki yaklaşımını aktardı ve şunları dile getirdi: “Depremden etkilenen 11 ilde yaklaşık 14 milyon nüfusun neredeyse yarısı kadın ve kız çocuklardan oluşuyor. Nüfusun % 34’ü ise 18 yaş altında, 60 yaşın üstündeki nüfusun % 54’ü kadınlardan oluşuyor. 11 ildeki 3,5 milyon ailenin % 8’i, kadının geçimini sağladığı ve en az bir çocuğun yaşadığı hanelerden meydana geliyor. 11 ilde 18 yaş altı evlenen kız çocuklarının oranı % 15 ile 21 arasında değişiyor.”

Özellikle Kahramanmaraş deprem bölgesinde yürüttükleri çalışmalara değindiği konuşmasında, Birleşmiş Milletler’in Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’nin (CEDAW) 37 sayılı genel tavsiye kararı ve Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu’nun 2022 tarihli tavsiye kararlarını değerlendirdi.

Panel oturumu, üniversitemizin farklı birimlerinden katılım sağlayan akademik ve idari personeli ile öğrencilerin soru ve cevaplarının görüşüldüğü değerlendirmeyle sonuçlandırıldı. Panel programının kayıtları İTÜ’nün kurumsal hesaplarından ileri bir tarihte paylaşılacak.