Atlas Çoğulu’nun Lego Mikrotonal Gitarı Dünyaca Ünlü Tasarım Yarışmasının Finalinde

İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı öğretim üyemiz Prof. Dr. Tolgahan Çoğulu’nun 10 yaşındaki oğlu Atlas’ın fikriyle ve İTÜ MİAM doktora öğrencisi Ruşen Can Acet ile birlikte geliştirdiği Lego Mikrotonal Gitar, Georgia Tech Üniversitesi 2021 Margaret Guthman Müzik Enstrümanları Tasarımı Yarışması’nda finale kaldı.

2008 yılında İTÜ Müzik İleri Araştırmalar Merkezi (MİAM) bünyesinde ayarlanabilir mikrotonal gitarı geliştiren İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuarı öğretim üyemiz Prof. Dr. Tolgahan Çoğulu, gitar tasarımında yeni bir projeye daha imza attı.

2014 yılında İTÜ’de Müzik Programı altında dünyanın ilk mikrotonal gitar lisansüstü eğitimini başlatan Prof. Dr. Tolgahan Çoğulu, 2018 yılında Legolardan “Lego Mikrotonal Gitar” isimli bir klavye tasarımına başladı. 10 yaşındaki oğlu Atlas Çoğulu’nun fikriyle ortaya çıkan Lego Mikrotonal Gitar, müzikteki tam ve yarım seslerin yanı sıra koma seslerin de çalınabilmesine imkân tanıyor.

2018 yılında başlayan ve iki yıla yayılan “Lego Mikrotonal Gitar” projesi, katıldığı Georgia Tech Üniversitesi 2021 Margaret Guthman Müzik Enstrümanları Tasarımı Yarışması’nda finale kaldı. Çalışmaya emek veren öğretim üyemiz Prof. Dr. Tolgahan Çoğulu’yla birlikte, projenin gerçekleştirilmesinde büyük emeği olan İTÜ MİAM’da Ses Mühendisliği bölümü doktora öğrencisi Ruşen Can Acet’i ve fikir sahibi Atlas Çoğulu’yu kutluyor, final yolunda başarılar diliyoruz.

Yarışmada finale kalanlar arasından en iyi enstrüman tasarımını seçmek isteyenler, 2020’nin Aralık ayının başına kadar aşağıdaki linkten oy kullanabilecekler.

Oy vermek için link: https://guthman.gatech.edu/gallery
Videoyu izlemek için https://www.youtube.com/watch?v=rPCEImSfCwc

Lego Mikrotonal Gitar fikri nasıl ortaya çıktı?

Oğlunun fikrinden aldığı ilhamla tasarımı gerçekleştirmek üzere çalışmaya başlayan Çoğulu, proje sürecini şu sözlerle aktardı: “Her şey iki sene önce oğlum Atlas’ın ayarlanabilir mikrotonal gitar klavyesini Lego ile yapmasıyla başladı. Klavyeyi bitirdikten sonra bunu gerçek gitarda kullanabileceğimi söyledi. Hemen YouTube’dan Lego’yla yapılmış gitarları inceledik. İlginç bir şey fark ettik: Çalınabilen Lego gitarların klavyelerinin hiçbiri Lego’dan yapılmamıştı. Kimse gitar klavyesiyle ilgilenmemişti. Daha çok, ağaçtan yapılan standart gitar klavyeleri kullanılmıştı. Biz de özellikle bunun üzerine gitmeye karar verdik. Sadece klavyesi Lego olan bir gitar yapacaktık. Böylelikle gitarın sesi değişmeyecekti. Ayrıca perdeler de yine Lego olacağından, yerlerinden oynatılabilecek, Türk müziğindeki mikrotonlar gitarda çalınabilecek ve bu tasarım gitar eğitiminde kullanılabilecekti. İki sene önce oğlum Atlas bana bu fikri verdiğinde, bu noktaya ulaşacağımızı hayal etmek zordu. Bu gitarın iyi çalıştığını gördüğüme sevindim. Umarım farklı kültürlerin müziklerini çalmak isteyen gitaristler Lego Mikrotonal Gitarı çalmaktan zevk duyarlar.”

“Binlerce Lego arasında küçük kare parçalar aradık”

İTÜ MİAM’da Ses Mühendisliği bölümü doktora öğrencisi Ruşen Can Acet sayesinde bu projeyi gerçekleştirdiklerini belirten Çoğulu, Lego klavyenin üretim aşamalarını şöyle anlattı: “Öncelikle Lego parçalarının yerleşebileceği bir zemini tasarlayıp üç boyutlu yazıcıda ürettik. Standart gitar perdelerinin yerlerini hesaplayıp perde aralarına mikrotonlar için Lego çıkıntılarını yerleştirdik. Bu klavyeyi gitara yerleştirdikten sonra keyifli aşamaya geçtik. Atlas ile klavyeyi doldurmak için Lego parçaları aramaya başladık. Tüm Lego’ları klavyeye yerleştirdikten sonra sıra perdelere geldi. Yuvarlak ve kare olmak üzere iki çeşit ürettik. Tüm perdeleri klavyeye yerleştirip Lego Mikrotonal Gitar’ı tamamladık. Bütün üç boyutlu baskıları yaptığımız Öğrenenler Atölyesi’ne ve Selçuk Keser’e çok teşekkür ediyoruz.”

“Atlas, Lego mikrotonal gitarı çok beğendi”

“Aynı zamanda fikrin sahibi de olan Atlas, Lego Mikrotonal Gitar’ı çok beğendi. İki aydır klasik gitar öğrendiği için bazı örnekleri denemeyi kabul etti. İlk olarak Âşık Veysel’in “Uzun İnce Bir Yoldayım” eserini mikroton kullanmadan gösterdim. Sonra eserde kullanılan mikrotonun gitardaki yerini gösterdim. Atlas, doğru mikrotonla eseri çalmayı başardı. Daha sonra bazı gamları gösterdim ve fark ettim ki bu tasarım gitarda müzik teorisi öğretmek için de kullanılabilir. Bütün perdeleri çıkarttık ve Do majör gamı çalmak için sadece beş perde yerleştirdik. Ardından üç perdenin yerini değiştirerek Do majör gamını nasıl Do minör gamı yapabileceğimizi gösterdim. Son olarak, içinde üç mikroton bulunan Bali pentatonik dizisini gösterdim. Umuyorum bu tasarım, farklı kültürlerin müziklerini çalmak için ve standart gitar eğitimi için kullanılır.”

“Gitarımıza güveniyorum, oy verirseniz çok sevinirim”

Yarışmaya katıldığı ve dereceye kaldığı için çok mutlu olduğunu ifade eden Atlas Çoğulu, bu gitarla yarışmanın finaline kaldıkları için gurur duyduğunu belirtti. Atlas ayrıca, “Belki kazanırız, belki kaybederiz… Ama katıldığımız için çok mutlu ve heyecanlıyım. Gitarımıza güveniyorum. Çok uğraştık bunu yapabilmek için. Oy verirseniz çok sevinirim,” şeklinde konuştu.

Prof. Dr. Tolgahan Çoğulu hakkında

2008 yılında İTÜ MİAM bünyesinde ayarlanabilir mikrotonal gitarı geliştiren öğretim üyemiz Prof. Dr. Tolgahan Çoğulu 2014 yılında İTÜ’de Müzik Programı altında dünyanın ilk mikrotonal gitar lisansüstü eğitimini başlattı. Çoğulu, 2016 yılı boyunca Bristol Üniversitesi’nde “Mikrotonal Gitarda Tarihsel Akort Sistemleri” başlıklı araştırma konusunu çalıştı ve seminerler verdi. 2008 yılından itibaren mikrotonal gitarla 34 ülkede konser ve seminerler veren Çoğulu’nun, 2015-2017 yılları arasında Würzburg Müzik Üniversitesi ile yaptığı “Mikrotonal Gitar için Repertuar Yaratma ve Sunma” isimli projesi DAAD tarafından desteklendi ve bu çerçevede mikrotonal gitar ve ensemble için 12 besteci eser yazdı. 2016 yılında dünyadaki ilk Mikrotonal Gitar Yarışması’nı düzenlemeye başladı. 2018 yılında Fernando Perez ile beraber yazdığı mikrotonal gitar metodu İspanya’da yayınlandı. Microtonal adlı solo mikrotonal gitar albümü Ahenk Müzik tarafından yayınlandı. Prof. Dr. Çoğulu, halen İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuarı ve MİAM’da klasik ve mikrotonal gitar öğretmenliği yapıyor.

Ruşen Can Acet hakkında

Makine yüksek mühendisi olan Ruşen Can Acet, İTÜ Müzik İleri Araştırmalar Merkezi’nde Müzik-Ses Mühendisliği alanında doktora eğitimine devam etmektedir. Kurucusu olduğu Meşk Müzik Teknolojileri, İTÜ Teknokent tarafından düzenlenen BigBang 2019 ilk 20 girişim arasında sahneye çıkmıştır. Makine mühendisliği lisans tezinde, kompozit malzemelerden üretmiş olduğu kemanelerin ses özelliklerini incelemiş, Makina Mühendisleri Odası’nın düzenlediği bitirme projeleri yarışmasının birincisi olmuştur. Müziğe olan ilgisi, küçük yaşlarda bağlama kabak kemane icrası ile başlamıştır. İzleyen dönemde, çalgı yapımcılığı ve ses mühendisliği ilgi alanlarına girmiştir. Birçok albüm ve projede görev almış, yurtiçinde ve yurtdışında çeşitli konserlere katılmıştır. Ruşen Can Acet, aynı zamanda ABD Dışişleri Bakanlığı Eğitim ve Kültür İşleri Bürosu’na bağlı “OneBeat” müzik projesi katılımcısıdır.